چرتکۀ ارزشمند همه‌کاره
چرتکه
یک سوان‌پان کوچک (نوعی چرتکۀ چینی)
چرتکۀ ارزشمند همه‌کاره
در سال 1946 یک سرباز آمریکایی و یک کارمند ژاپنیِ ادارۀ پست در توکیو با هم رقابت کردند. سرباز توماس وود ماشین‌حسابی الکتریکی داشت. کیوشی ماتسوزاکی یک سوروبان به دست داشت که نوعی چرتکۀ ژاپنی است. هر دوی آن‌ها خوب بلد بودند چه‌طور با دستگاهشان کار کنند. در پنج دور رقابت، چهار بار چرتکه برنده شد. احتمالاً گذشته از حساب انگشتی، چرتکه قدیمی‌ترین ابزار محاسبه است که حتی امروزه نیز کماکان به کار می‌رود. چرتکه واقعاً شاهکار قدرت محاسباتی در عین سادگی است. طی قرون متمادی، چرتکه هم در آسیا و هم در اروپا استفاده می‌شد و کماکان نیز به کار می‌رود.
نگارۀ وانگ مون تانگ
وانگ در سال 1879 اولین رستوران چینی بوستون را با نام رستوران گل سرخ تأسیس کرد. کارکنان آن‌جا تا دهه‌ها از چرتکه استفاده می‌کردند.
چرتکۀ رستوران گل سرخ
چرتکه‌ای که در رستوران گل سرخ بوستون استفاده می‌شد. این یک سوان‌پان سنتی چینی است که در بخش بالای تیر چوبیِ میانی (که قاب «آسمان» خوانده می‌شود) دو مهره دارد و در پایین (که قاب «زمین» خوانده می‌شود) پنج مهره دارد.
«تاجر در حال رسیدگی به حساب‌ها» اثر هاکوسال
چرتکۀ تجار نوع خاصی از چرتکه است که بعد از سوان‌پان (دو مهره بالای پنج مهره) و قبل از سوروبان (یک مهره بالای چهار مهره) متداول بوده است.
حساب با علامت‌های متحرک
در چرتکه برای این‌که اعداد مختلف را نمایش دهیم از جای علامت‌ها در شبکۀ میله‌ها استفاده می‌کنیم (که شبیه است به «ستون یکان‌ها» و «ستون دهگان‌ها» در اعداد نوشتاری). هنگام محاسبه با چرتکه، طبق قواعدی ساده علامت‌ها را به جایگاه دیگری می‌بریم و محاسبه را انجام می‌دهیم. احتمالاً اولین چرتکه‌ها سنگ‌هایی بوده‌اند که به عنوان علامت روی خطوطی بر زمین قرار می‌گرفته‌اند. در چرتکه‌های پیشرفته‌تر از مهره‌های متحرک روی میله‌ها، یا لوبیاها روی تخته یا پارچه‌ای با خطوط موازی استفاده می‌شده است. می‌توان گفت چرتکه یکی از ساده‌ترین و خوش‌دست‌ترین تجهیزات محاسبه است که بشر تاکنون اختراع کرده است و طی هزاران سال از چین گرفته تا یونان و حتی امپراطوری اینکا (امریکای جنوبی) استفاده می‌شده است.
لوحۀ سالامیس، جنس مرمر
این میز-چرتکه ظاهراً قدیمی‌ترین دستگاه محاسبه است که تاکنون کشف شده است. آن را در جزیرۀ سالامیس در یونان یافته‌اند و احتمالاً متعلق به تمدن بابل باشد.
بخشی از گلدان داریوش
در نقاشی روی گلدان با عنوان «شورای جنگ داریوش»، سرلشگر پارسی دارد از یک میز-چرتکه استفاده می‌کند.
دستورالعمل‌های استفاده از میز-چرتکه، در کتاب محاسبات با خطوط و علامت‌ها
در سدۀ 1500 میلادی، آدام ریس برای گسترش سواد در آلمان، چندین کتاب ریاضی را به زبان آلمانی – و نه زبان لاتینی که مرسوم‌تر بود – منتشر کرد. در آلمان کماکان نام او یادآور حساب مقدماتی است.
تاجر با قاب محاسبه‌اش، طراحی با جوهر، احتمالاً اثر کانو، 1878
تاجر ژاپنی در حال حساب‌داری با چرتکه‌اش است. در این دوران، ابزارهای محاسبه هم‌چون چرتکه، در اروپا و نیم‌کرۀ غربی به ندرت به کار می‌رفت.
چرتکۀ کره‌ای
چرتکه‌ای با یک مهره در قاب بالا و پنج مهره در قاب پایین.
سوروبان در بازار ماهی‌فروشان توکیو
این فروشنده در مشهورترین بازار ماهی‌فروشی در جهان کماکان از سوروبان به عنوان ماشین‌حساب استفاده می‌کند.
سوروبان (بین چرتکۀ سنتی و مدرن)
چرتکه‌ای به سبک کره‌ای که از نظر تاریخی بعد از سوان‌پان چینی و قبل از سوروبان مدرن ژاپنی مرسوم بوده است.