«ماشین‌حساب جیبی» اولیه
چوتی
چوتی ماشین‌حسابی بود با مهره‌هایی در رنگ‌های متنوع و تعداد مختلفی مهره روی هر میله.
«ماشین‌حساب جیبی» اولیه
در دورانی که هنوز مداد و خودکار اختراع نشده بود، یکی از مزیت‌های اصلی چرتکه این بود که قابل‌حمل بود. مثلاً دست‌فروش‌ها و مأموران مالیات می‌توانستند همه‌جا محاسباتشان را انجام دهند، حتی وقتی وسط بازار ایستاده بودند و نمی‌شد قلم و کاغذ به دست بگیرند. چرتکه طی تاریخ و در جغرافیاهای مختلف شکل‌های گوناگونی به خود گرفته است. اما همۀ آن‌ها چند ویژگی مشترک دارند: علامت‌هایی قابل‌جابه‌جایی (مهره، سنگ، لوبیا، ترکه، سکه) که در ستون‌هایی عمودی یا افقی جای گرفته‌اند، و هر ردیف نمایندۀ ارزش‌های مختلف (یکان، پنجگان، دهگان و غیره) است. جابه‌جا کردنِ علامت‌ها چرتکه را «به راه می‌اندازد» و ترکیبات مختلفی از ارزش‌ها ایجاد می‌شود.
بازار تره‌بار در روسیه
فروشنده‌های تره‌بارهای مسکو در کنار ابزارهای محاسباتی مدرن از چوتی هم استفاده می‌کنند.
سوروبان و ماشین‌حساب الکترونیکی شارپ مدل EL-429
ترکیب ماشین‌حساب‌های قدیمی و جدید به شکل یک محصول تبلیغاتی.
تصویر چرتکۀ رومیزی
میز-چرتکه یا «میز محاسبۀ» یک خانوادۀ بازرگان که هم به عنوان ماشین‌حساب و هم به عنوان پیش‌خان مغازه عمل می‌کرد.
تبدیل تدریجیِ شمارنده به پیش‌خان
تا اواخر سدۀ هفدهم میلادی، چرتکۀ رومیزی یا تختۀ شمارش در سراسر اروپا مرسوم بود. دکان‌دارها بنا به رسم آن دوران، هنگام حساب و کتاب با تختۀ شمارش روی میزشان کار می‌کردند، در حالی که مشتری هم روبه‌رویشان ایستاده بود. واژۀ انگلیسی برای «تختۀ شمارش» (counting board) به تدریج برای اشاره به «پیشخوان مغازه» (counter) نیز به کار رفت؛ امروزه اصطلاح counter در انگلیسی برای اشاره به هر فضای مسطحی به کار می‌رود که محل مختص به کار محسوب می‌شود؛ مثل اصطلاح پیشخوان آشپزخانه و مغازه و غیره.
ژتون‌ها
در چرتکه‌های رومیزی از علامت‌هایی استفاده می‌شد که مثل علامت‌های چرتکۀ قابل‌حمل، مقید به میله یا چیزی دیگر نبودند (به آن‌ها ژتون می‌گفتند) و رویشان نقش‌های تزئینی حک می‌شد.
طرح جلد کتاب آدام ریس با عنوان محاسبه با خطوط و قلم
چرتکۀ رومیزی در حال رقابت با محاسبه روی کاغذ با استفاده از اعداد «عربی»، که تازه وارد اروپا شده بود. البته هر دو رقیب در حساب انگشتی با اعداد رومی مهارت داشتند – اما بین چرتکه و روش کاغذ و قلم کدام سریع‌تر بود؟ سکه‌های روی میز برای شرط‌بندی روی مسابقه است؟