نسل اول
جان فون نیومن با رایانۀ IAS
فون نیومن مؤسسهٔ مطالعات پیشرفتهٔ پرینستون (IAS) را متقاعد کرد که از مسیر مطالعهٔ نظری به سمت ساخت یک رایانهٔ واقعی حرکت کند که توانایی انجام محاسبات هواشناسی را داشته باشد و از این طریق بتواند ارزش علمی‌اش را نشان دهد. لامپ‌های خلأ که در پایین تصویر می‌بینید، همان لامپ‌های حافظهٔ ولیامز-کیلبرن هستند.
نسل اول
وقتی جهان با رایانه‌ای با برنامهٔ ذخیره‌شده مواجه شد، مزایای چنین دستگاهی را به وضوح فهمید. هر دانشگاه و هر مؤسسهٔ تحقیقاتی و آزمایشگاهی یکی از این ماشین‌ها را برای خود می‌خواست. اما از کجا باید تهیه‌اش می‌کرد؟ هیچ تولید‌کننده‌ای رایانهٔ الکترونیکی با برنامهٔ ذخیره‌شده را در ابعاد تجاری تولید نمی‌کرد. اگر می‌خواستی، باید یکی می‌ساختی. بسیاری از این ماشین‌های اولیه که ساخته شد، به طرح‌هایی متکی بود که به‌طور عمومی منتشر شده بودند. تعدادی از این ماشین‌ها هم به‌طور مستقل ساخته شدند.
ماژول زیراک
برخی از رایانه‌های نسل اول حاصل طراحی‌های منحصربه‌فردی بودند که به‌صورت تقریباً مستقل ساخته شدند. از جملهٔ این رایانه‌ها زیراک بود که در سیدنی استرالیا توسط ترِوِر پرسی متولد بریتانیا ساخته شد. هم‌چنین چند سال بعد در همان جا سیلیاک (SILLIAC) بر اساس طرح فون نیومن ساخته شد.
نواز کاغذی زیراک (نمونۀ بازسازی‌شده)
زیراک (CSIRAC) از این نوار کاغذیِ 12 حفره‌ای غیرمعمول برای برنامه‌های خود استفاده کرد. در تصویر نمونۀ بازسازی‌شدۀ این نوار را می‌بینید. این نوار کاغذی در واقع یک برنامهٔ نوشته‌شده مبتنی بر یک الگوریتم است که عملیات ریاضی مانند لگاریتم و توابع مثلثاتی را اجرا می‌کند.
محققان با رایانۀ مِزم (MESM)
استفادهٔ منظم از رایانهٔ مِزم (MESM) در سال 1951 عصر محاسبات الکترونیکی در اتحاد جماهیر شوروی را آغاز کرد. این رایانه توسط سرگئی لبدف طراحی و در یک صومعه- کلینیک روانپزشکی سابق در نزدیکی کیف اوکراین ساخته شد.
اختراع رایانه با برنامهٔ ذخیره‌شده و اثرگذاری آن: مؤسسهٔ مطالعات پیشرفته
ایده‌های نوآورانه‌ای که در مؤسسهٔ مطالعات پیشرفتهٔ پرینستون (IAS) پرورش یافتند، همچون سنگ‌هایی که در یک حوض پرتاب می‌شوند، موج‌های مهمی را در دنیای رایانه ایجاد کردند و الهام‌بخش آزمایشگاه‌ها و شرکت‌های فناوری در سراسر جهان شدند. پروژهٔ IAS برای توسعهٔ یک رایانه با برنامهٔ ذخیره‌شده در سال 1946 توسط جان فون نویمان ریاضی‌دان آغاز شد و فعالان پروژهٔ انیاک مدرسهٔ مور به آن پیوستند. این رایانه در سال 1951 عملیاتی شد و IAS طرح آن را به‌صورت رایگان در دسترس عموم قرار داد. این «سخت‌افزار منبع‌باز» موجب شد رایانه‌های مشابه و هم‌چنین تعداد زیادی رایانه که با ایده‌های IAS طراحی شده بودند در سراسر جهان ساخته شوند.
خانوادۀ رایانه‌های IAS
هنگامی‌که مؤسسهٔ مطالعات پیشرفته طراحی نهایی رایانهٔ خود را به اشتراک گذاشت، بسیاری از مؤسسات دانشگاهی و تحقیقاتی از این فرصت استفاده کردند تا اولین رایانهٔ خود را بسازند. برخی از آنها در اینجا نشان داده شده است. در حالی که بیشتر آنها ماشین‌هایی منحصر به فرد بودند (یک دستگاه از هر نمونه ساخته شده بود)، 19 دستگاه از IBM 701 ساخته شد و به‌صورت تجاری به بازار عرضه شد.
مؤسسهٔ مطالعات پیشرفتۀ پرینستون (IAS)
مؤسسهٔ مطالعات پیشرفته در سال 1930 در پرینستونِ نیوجرسی با کمک مالی نیکوکار و صاحب موفق فروشگاه بزرگ خرده‌فروشی، لوئیس بامبرگر، تأسیس شد. گودل و فون نویمن (ریاضی‌دان)، اوپنهایمر و انیشتین (فیزیک‌دان) و پانوفسکی (مورخ هنر) از جمله فارغ‌التحصیلان این مؤسسه هستند.